Witamina B3 (niacyna) – opis, działanie, występowanie, źródła 0

Witamina B3 nazywana jest również witaminą PP obejmuje dwa związki, które łączy wspólną nazwą. Chodzi tutaj o niacynę, nazywaną również kwasem nikotynowym, także nikotynamid.

Po raz pierwszy została przedstawiona już w roku 1873 przez Hugo Weidela. Była to już trzecia odkryta witamina z grupy B, a więc możemy zaliczyć ją do najstarszych, a co za tym idzie najdokładniej poznanych.

Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że jedna z jej nazw PP odnosi się do potencjału przeciwpelagrycznego tej witaminy. Większość z nas kojarzy ją jednak jako wsparcie dla naszego układu nerwowego, gwarancje znakomitego samopoczucia czy też strażnika naszej gospodarki hormonalnej. Zakres działanie niacyny na organizm jest szeroki i z całą pewnością warto przyjrzeć się tej witaminie nieco bliżej.

Produkty spożywcze zawierające witaminę B3 (niacynę)

Jest to jedna z tych witamin, która jest właściwie wszechobecna w żywności i każdy rodzaj diety czy schematu żywieniowego jest w stanie dostarczyć jej przeciętne ilości do organizmu. Za najbardziej obfite źródło niacyny uważane jest mięso, przede wszystkim kurczak, kaczka, indyk, cielęcina czy niektóre podroby. Ewentualne niedobory dotyczą więc przede wszystkim wegetarian czy osób ogólnie odżywiających się bardzo słabo, które z reguły cierpią na anemię czy inne dolegliwości wynikające z deficytu wielu składników odżywczych.

Osoby nie spożywające mięsa mogą zadbać o poziom niacyny poprzez jej dostarczenie z produktów takich jak orzechy czy wszelkiego rodzaju pestki, nasiona i podobne. Bardzo wartościowym jej źródłem są także produkty zbożowe np. kasze, razowe pieczywo, płatki owsiane czy gryka. Całość dopełniają rośliny strączkowe oraz liściaste, ze szczególnym uwzględnieniem zielonych, które nie bez powodu uchodzą za najbardziej wartościowe.

Witamina B3 – wpływ na organizm

Jak już wspomnieliśmy początkowo witamina b3 była znana przede wszystkim z działania przeciwpelagrycznego. Stąd też nosiła pierwotną nazwę Pellagra-Preventing-Factor. Dzisiaj znamy ją na tyle dobrze, by uświadomić sobie jak ważne jest dla zdrowia całego organizmu i zachodzących w nim procesów metabolicznych.

Jak wiele witamin z grupy B wpływa na zdrowie i funkcjonowanie układu nerwowego, a także aktywnie bierze udział w syntezie i degradacji składników pokarmowych. Jej udział w metabolizmie człowieka jest niezbędny, dlatego długotrwale skutki skrajnych niedoborów są bardzo poważne. O jej potencjale świadczy między innymi zastosowanie medyczne, gdzie w dawkach wielokrotnie przekraczających zazwyczaj stosowane może być kluczowym czynnikiem dla zwalczania miażdżycy.

Cenioną właściwością jest również wsparcie psychiczne pod kontem samopoczucie. Wiele stosunkowo świeżych badań naukowych sugeruje, że być może wkrótce niacyna będzie stosowana w medycynie także jako wsparcie w walce z depresją jak wiele innych popularnych produktów jak np. 5-HTP. Póki co jest jednak przydatnym suplementem diety dla osób zmagających się z przemęczeniem, stanami lękowymi czy zaburzeniami koncentracji w ciągu dnia. Jest przydatna w okresie walki z nasilającymi się bólami głowy spowodowanymi migreną, a coraz więcej koncernów farmaceutycznych dodaje niacynę do swoich leków w tym zakresie.

Witamina B3 posiada udowodnione działanie także w zakresie utrzymywana dobrej kondycji naszej skóry podobnie jak biotyna. Wchodzi w skład wieloskładnikowych produktów poprawiających jakość naszej cery. Według badań zmniejsza tendencje do powstawania zmian trądzikowych, również spowodowanych nadmierną ilością androgenów w organizmie. Ponadto nasila produkcję neutrofilów, co przekłada się na zmniejszenie ryzyka zachorowań.

Niedobór witaminy B3

Jak już wspominaliśmy źródła jej występowania w produktach spożywczych są na tyle szerokie, że ewentualne niedobory mogą być efektem jedynie skrajnego niedożywienia organizmu, ewentualnie stosowania bardzo kontrowersyjnych diet opartych o jeden rodzaj żywności. Nie mniej większość osób w pełni realizuje zapotrzebowania na niacynę, nawet przy założeniu minimalnego zaangażowania we własne odżywianie. Innymi czynnikami mogącymi powodować niedobory są nadużywanie alkoholu, stosowanie silnych antybiotyków czy schorzenia układu pokarmowego utrudniające przyswajalność składników odżywczych.

Niewielkie niedobory witaminy b3 prowadzą do lekko spowolnionego metabolizmu, co może między innymi skutkować zmniejszonym apetytem bądź przyrostem masy ciała. Znacznie bardziej niebezpieczne są niedobory skrajne, które sprzyjają rozwojowi pelagry.

Chorobę tą najłatwiej zdiagnozować poprzez zmiany skórne takie jak podrażnienie, zaczerwienie czy pęcherzyki gromadzące się przede wszystkim w okolicach twarzy. Często towarzyszą temu również nudności, biegunki oraz wymioty. Pogorszeniu ulega także nasze kondycja psychiczna, gdzie czujemy się otępiali i mamy często problemy np. z szybszym poruszaniem się czy równowagą. Pelagra koniecznie powinna być leczona pod okiem specjalistów od jak najwcześniejszego stadium rozwojowego.

Suplementacja niacyną

Jej przyjmowanie jest jak najbardziej uzasadnione w przypadku osób zmagających się z zaburzeniem wchłaniania witamin z pożywienia oraz stosujących diety o bardzo niskiej kaloryczności. Wtedy zachodzi uzasadniona przyczyna sięgania po niacynę bądź nawet kompleksy witamin z grupy B. Jej najbardziej wartościową formą jest Niagen, związek który w ostatnich latach zdobył ogromne uznanie na całym świecie.

Oczywiście jej zastosowanie medyczna w ogromnych dawkach zawsze powinno odbywać się pod kontrolą lekarza prowadzącego i nie powinniśmy dokonywać tego typu działań na własną odpowiedzialność. Dobrym czasem na jej suplementacje staje się także okres w których zaczynamy odczuwać częste migreny, dotyczy to szczególnie osób, których samopoczucie jest mocno zależne od czynników atmosferycznych. Sama witamina B3 obficie występuje w pożywieniu, więc nie musimy się martwić o jej niedobory, jeśli prowadzimy zdrowy i higieniczny tryb życia.

Bibliografia:

1. Stergios Pitsavas, Christina Andreou, Franzesca Bascialla, Vasilis P. Bozikas, Athanasios Karavatos. Pellagra Encephalopathy Following B-Complex Vitamin Treatment without Niacin. „International Journal of Psychiatry in Medicine”. 31 (1), s. 91–96, 2004.
2. A novel and sensitive method for determining vitamin B3 and B7 by pre-column derivatization and high-performance liquid chromatography method with fluorescence detection.
3. The chemistry of the vitamin B3 metabolome.
4. RA. Jacob, ME. Swendseid, RW. McKee, CS. Fu i inni. Biochemical markers for assessment of niacin status in young men: urinary and blood levels of niacin metabolites. „J Nutr”. 119 (4), s. 591-598.
5. Effective treatment of mitochondrial myopathy by nicotinamide riboside, a vitamin B3.
6. Nicotinamide N-Methyltransferase: More Than a Vitamin B3 Clearance Enzyme.
7. Henri A. Favre, Warren H. Powell, Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book), Royal Society of Chemistry.
8. B Vitamin Complex and Chemotherapy-Induced Peripheral Neuropathy.
9. Vitamin B Derivative (Nicotinamide)Appears to Reduce Skin Cancer Risk.

Konsultacja merytoryczna: LEK. MARCIN KUBISA