tel: (+48) 600 607 709 | (+44) 0 7367 534919 | 
Każdy pierwiastek może być tym wyjątkowym dla naszego zdrowia, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę, że cierpimy na Jego nadmiar lub niedobór. Nie inaczej jest w przypadku selenu, który pomimo niewielkiej zawartości w organizmie i popularności znacznie mniejszej od magnezu czy żelaza, również pełni kluczowe funkcje dla naszego organizmu.
Selen jest niemetalem, którego odkrycie przypada na rok 1817. Poza szerokim zastosowaniem w przemyśle, posiada także nieoceniony wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu.
Spis treści
Produkty spożywcze zawierające selen
Obecnie zalecane się przeciętnie przyjmowanie selenu u osób dorosłych w dawce 55 mikrogramów. Oczywiście jest to uśredniona wartość i może następować wiele zmiennych które tą ilość modyfikują. Nie mniej warto zadbać by dostarczać selen w raz z pożywieniem.
W produktach żywieniowych możemy znaleźć kilka wyjątkowo wartościowych pod względem obecności selenu. Najwyższe miejsce zdecydowanie należy się orzechowi brazylijskiemu w którym znajdziemy przeciętnie aż 100 mcg selenu w jednym orzechy. Na dodatek są one bardzo smaczne i stanowią doskonałą przekąskę i alternatywę dla niskiej jakości, przetworzonej żywności. Wiele jednak zależy również od gleby i ogólnych warunków w których dojrzewają. Z niektórych badań wynika, że ilość selenu w orzechach dostępnych na sklepowych półkach może być niższa, stąd nie warto zamykać się tylko i wyłącznie na jedno źródło selenu w diecie, gdyż nie brakuje dla niego ciekawych alternatyw.
Gleby w naszym klimacie uważane są za dosyć ubogie pod kontem zawartości selenu. Bardzo dobrym Jego źródłem są jednak również ryby takie jak łosoś czy tuńczyk po które w ostatnich latach sięgamy zdecydowanie częściej, a to bardzo dobra wiadomość również pod kontem przyjmowania sporej dawki Omega-3. Już jedna porcja wartościowej ryby dziennie może w pełni pokryć nasze zapotrzebowanie na tuńczyka w diecie. Selen znajdziemy również w czerwonym mięsie, ziarnach słonecznika, kaszy gryczanej czy też jajkach. Nie warto jednak całkowicie zmieniać naszej diety tylko ze względu na selen, a starać się ją odpowiednio zróżnicować i dostarczać wszystkie wartościowe pierwiastki.
Selen – wpływ na organizm
Mimo, że jego zawartość w organizmie i zapotrzebowanie podajemy w mikrogramach, nie oznacza to, że pełni on symboliczną rolę dla naszego zdrowia – wręcz przeciwnie. Selen jest bardzo ważny z punku widzenia produkcji kluczowych enzymów, a także odgrywa istotną rolę w tworzeniu antyoksydantów. Najważniejszym z nich, do którego nie może dojść bez udziału selenu jest peroksydaza glutationowa, mająca za zadanie przede wszystkim chronić czerwone krwinki przed szkodliwym wpływem wirusów i wolnych rodników. Selen jest więc doskonałą tarczą dla naszego organizmu przed skutkami stresu oksydacyjnego podobnie jak np. Aszwaganda czy Różeniec Górski.
Pierwiastek ten musi znajdować się w naszym ciele w odpowiedniej ilości, gdyż tak na prawdę właśnie to warunkuje Jego wpływ na nasz organizm. Bardzo ciekawą właściwością selenu jest wpływ na nasze samopoczucie. Według badań jego niedobory mogą powodować depresję, tym czasem okazuje się, że również nadmiar selenu powiązany jest z wieloma objawami tej choroby. Kluczem zatem pozostaje znalezienie złotego środka w podaży selenu. Z ciekawszych właściwości warto także podkreślić wpływ na pracę tarczycy. Selen zatem wpływa na tempo przemiany materii i może w delikatny sposób ułatwiać kontrolowanie masy ciała działając niejako jako subtelny booster metabolizmu.
Nad selenem i Jego potencjalnymi właściwościami wciąż trwają badania, a niektóre z nich mogą nam udowodnić wiele ciekawych i w pewien sposób unikalnych funkcji selenu w organizmie. Póki co bada się Jego możliwości w zakresie zwiększenia płodności. Jak wiadomo wchodzi on w skład mitochondriów komórek plemnikowych, a co za tym idzie może zwiększać ich aktywność. W jednym z badań wykazano także pozytywny wpływ selenu w większych dawkach na łagodzenie objawów astmy – przewlekłej choroby dróg oddechowych. Pod kontem płodności wciąż jednak nie możemy wyciągać daleko idących wniosków i na ten moment dużo pewniejszymi suplementami są Tongkat Ali czy ekstrakt z Epimedium.
Niedobór selenu
Skutki wynikające z nieprawidłowego poziomu selenu w organizmie są bardzo zróżnicowane. Niektóre z nich mają jedynie kosmetyczny wpływ na nasze funkcjonowanie, natomiast inne warunkują poważnie nasze zdrowie. Pamiętać należy także, że wiele zależy od poziomu niedoborów oraz czasu przez jaki się one utrzymują. Do najpoważniejszych skutków braku lub skrajnego niedoboru selenu może zaliczyć niewydolność serca oraz rozregulowanie pracy tarczycy, co również niesie za sobą dodatkowe konsekwencje.
Niskie wartości tego minerału notuje się także u osób z zapaleniem trzustki oraz chorobami stawów. Mało kto wie, ale selen również należy do pierwiastków wpływających na profilaktykę naszego układu kostnego, czasami wchodząc w skład suplementów na stawy. Dodatkowo niedobory selenu powiązane są z niewydolnością nerek, choć wciąż nie zdiagnozowano dokładnej przyczyny takiego stanu rzeczy.
Nadmiar selenu w diecie może oznaczać stan zwany selenoazą, czyli nadmiernym poziomem selenu, który w dużych dawkach może mieć toksyczny wpływ na nasze ciało. Jednymi z najbardziej charakterystycznych objawów są zmiany skórne, wypadanie włosów zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, a także łamliwe paznokcie. Rzadziej dochodzi również do chorób i dolegliwości na tle nerowym.
Suplementacja selenem
Selen to pierwiastek śladowy, jednak jak widać Jego wpływu na organizm takim przymiotnikiem z pewnością nie możemy określić. Najlepszym rozwiązaniem jest wprowadzanie racjonalnego odżywiania, które spełni nasze zapotrzebowanie na zdecydowaną większość minerałów. Jeśli takiej możliwości nie mamy – wówczas możemy sięgnąć po suplementy diety z selenem. Dawka powinna być dopierana według naszych potrzeb i pamiętajmy, nie zawsze im więcej, tym lepiej.
Bibliografia:
- Estimation of antioxidant intakes from diet and supplements in U.S. adults.
- Food-chain selenium and human health: emphasis on intake.
- Selenium and human health.
- Serum selenium and serum lipids in US adults: National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) 2003-2004.
- Distribution of toenail selenium levels in young adult Caucasians and African Americans in the United States: the CARDIA Trace Element Study.
- Effect of selenium supplements on hemoglobin concentration and morbidity among HIV-1-infected Tanzanian women.
- Impact of a selenium chemoprevention clinical trial on hospital admissions of HIV-infected participants.
- Suppression of human immunodeficiency virus type 1 viral load with selenium supplementation: a randomized controlled trial.
- Selenium supplementation for the primary prevention of cardiovascular disease.
- Incidence of cancers, ischemic cardiovascular diseases and mortality during 5-year follow-up after stopping antioxidant vitamins and minerals supplements: a postintervention follow-up in the SU.VI.MAX Study.
Konsultacja merytoryczna: MARZENA PAŁASZ
