Fukoksantyna - kompendium wiedzy

W ostatnich kilkudziesięciu lat odnotowujemy rekordowy wzrost aktywności niektórych chorób cywilizacyjnych. Za najpoważniejsze zagrożenia uważa się depresje, bezsenność oraz otyłość. To właśnie to ostatnie zagadnienie jest widoczne gołym okiem niemal wszędzie. Jeśli nie dostrzegasz tego na pierwszy rzut oka, to warto przy najbliższej wizycie w miejscu publicznym dla własnego doświadczenie sprawdzić jak wiele osób zmaga się co najmniej ze sporą nadwagą, a nierzadko również otyłością. Jest ona źródłem wiele poważnych problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, nadciśnienie, niedoczynność tarczycy czy insulinooporność. Dziś postaramy się dokonać krótkiej charakteryzacji fukoksantyny – składnika wielu suplementów diety, przeznaczonych dla osób które dążą do redukcji zbędnych kilogramów.

Spis treści

Co to jest fukoksantyna?

Jest to organiczny związek chemiczny z grupy karotenoidów, podobnie jak np. beta karoten czy luteina. Pochodzi z niektórych gatunków brunatnych wodorostów z których najczęściej jest izolowane. Popularne źródła jej występowania to przede wszystkim:

Laminaria japonica
Phaeodactylum tricornutum
Cylindrotheca closterium
Undaria pinnatifida

Precyzyjna struktura fukoksantyny została określona przez wybitnego specjalistę Gerharda Englerta. Pod względem budowy chemicznej wykazuje między innymi wyjątkowe wiązanie allenowe i 9 sprężonych, zdublowanych wiązań. Początkowo badania nad karotenoidami były przeprowadzanie przede wszystkim na uniwersytetach w Japonii, jednak obecnie cieszy się uznaniem na całym świecie, a my dzięki temu posiadamy szeroki dostęp do wiedzy i ciągle możemy odkrywać jej zdumiewające korzyści.

Występowanie fukoksantyny

Jak już wspomnieliśmy, jest to związek który szeroko występuje w roślinach i nie ma żadnego problemu z jej naturalnym syntezowaniem. W pewnych ilościach występuje niemal w każdym rodzaju wodorostów, od śladowych po bardzo obfite. Za najbardziej wartościowe uważa się jednak przytoczoną już przez nas Laminarie japonice oraz Myagropsis myagroides.

Kluczowym aspektem nie jest jednak jej bezpośrednie pochodzenie przy takiej samej ilości, ale przede wszystkim odpowiednie warunki, gdyż fukoksantyna należy niestety do karotenoidów niestabilnych. Oznacza to, że musimy zadbać o odpowiednie warunki do jej wartościowego wykorzystania.

Niestabilność to czynnik negatywny, jednak ogromnym plusem jest liczba badań na temat fukoksantyny, w tym również tych, które umożliwiły nam poznanie czynników działających na nią destrukcyjnie. Są to przede wszystkim rosnące temperatury, przekraczające 30 stopni Celsjusza, a także nadmierne narażenie na ekspozycje promieni słonecznych. Ograniczając wpływ ciepła i światła na źródła fukoksantyny, możemy znacznie zwiększyć jej potencjał i odnotował szereg korzyści.

Jakie działanie posiada fukoksantyna?

Ze względu na swoją strukturę chemiczną, niestabilność oraz wiązania allenowe wykazuje duży potencjał przeciwutleniający i to właśnie w takim celu stosowano początkowe suplementy diety z fukoksantyną. Obecnie jednak stosowana jest przede wszystkim w celach zwalczania globalnej otyłości, a nad jej wpływem w szczególności pracują cenieni specjaliści na kontynencie azjatyckim.

Ponadto nie można odmówić karotenoidom fukoksantyny potencjału kardioprotekcyjnego na wielu płaszczyznach oraz roli w profilaktyce przed chorobami nowotworowymi. Samo działanie dotyczące plagi otyłości nie ogranicza się jedynie do stymulacji procesów związanych z lipolizą, ale obejmuje również działanie przeciwcukrzycowe oraz poprawiające wrażliwość insulinową komórek. Atutem fukoksantyny jest ogromna liczba wiarygodnych badań, z których znakomita część została przeprowadzona na organizmach ludzkich w warunkach, które w najlepszy możliwy sposób odzwierciedlają jej możliwości w realnym zastosowaniu.

Wielu z nas zna źródła fukoksantyny i kojarzy ją jako ostateczny, aktywny składnik glonów które są jej źródłami. Pamiętajmy jednak, że w organizmie metabolizuje się w kolejnym etapie do fukoksantynolu już po kilku godzinach obecności w przewodzie pokarmowym. Gromadzi się zarówno w sercu, jak i w wątrobie, natomiast w tkance tłuszczowe przeważa inny metabolit fukoksantyny – amarouciaxantyna A. Z punktu widzenia działania suplementów nie ma to jednak większego znaczenie, gdyż dostarczona w każdej postaci i tak ostatecznie zostanie zmetabolizowana.

Fukoksantyna obniża poziom cholesterolu

Nadmiar cholesterolu jest powiązany bardzo często z niewydolnością serca i układu krążenia, a także otyłością, której jest częstym skutkiem. Szacuje się, że ponad 90% osób otyłych oraz aż 74% osoby z nadwagą posiadają zbyt wysoki poziom cholesterolu całkowitego. Fukoksantyna może zmniejszać w osoczu krwi oraz w wątrobie poziom szkodliwych trójglicerydów oraz regulować działania enzymów kontrolujących poziom cholesterolu. W badaniach przeprowadzonych na myszach stosujących wysoko tłuszczową dietę zaobserwowano znaczną redukcję 3-hydroksy-3-metyloglutarylo-koenzymu A i acylokoenzymu A, którego odpowiadają za podwyższone frakcje cholesterolu, także w ludzkim organizmie.

Choć przypominamy, że było to badanie przeprowadzana na gryzoniach, to suplementacja fukoksantyną wykazała dużą skuteczność już bardzo niewielkiej dawce, co może być otwartą drogą do wykonania podobnych testów na materiale ludzkim.

Fukoksantyna jako antyoksydant

Wspomniane już wiązania allenowe, a także grupa epoksydowa i hydroksylowa to unikalna struktura budowy tego karotenoidu, która w efekcie końcowym skutkuje dużym i co najważniejsze potwierdzonym potencjałem przeciwutleniającym. Oczywiście skuteczność każdego związku należy rozpatrywać w interesującym nas aspekcie, a sam zakres działania fukoksantyny jest duży. Udowodniono bardzo duży potencjał zwalczający rodniki Kawee-ai, a także działanie przeciwko butyrylocholinoesterazie (BchE).

Co istotne, badania w tym zakresie zostały powtórzone nie tylko na szczurach, gdzie pierwotnie wykazano skuteczność fukoksantyny w tym zakresie, ale również powtórzono je ze zbliżonymi wynikami na tkankach ludzkich. Średnie wyniki aktywności zmniejszającej DPPH wynosiło od 10,3 do aż 21%. Ponadto fukoksantyna posiada wysokie markery oznaczające całkowitą zdolność antyoksydacyjną, co pozwala jednoznacznie potwierdzić jej działania. Obecnie przymierza się także wykorzystanie jej do leczenia niektórych skutków choroby Alzheimera. Niektóre teorie pokazują także niższą wartościowość karotenoidów zawartych w algach przy niedoborach witaminy A, dlatego warto mieć także na uwadzę suplementacje beta karotenem w przypadku stwierdzenia u siebie objawów niedoboru.

Fukoksantyna na odchudzanie

Jest to z całą pewnością temat który będzie interesował wiele osób najbardziej, gdyż w większości suplementów fukoksantyna występuje w bardzo ważnej i jednocześnie trudnej roli – spalacza tłuszczu. Faktem jest, że może przyczynić się do utraty nadmiaru kilogramów na kilku różnych szlakach metabolicznych, co również zostało wielokrotnie potwierdzone.

Fukoksantyna może redukować nasz wysiłek energetyczny wpływając na poziom leptyny. Regularna suplementacja przez okres 25 dni przyczyniła się do ogólnego spadki masy tkanki tłuszczowej i młodych i dorosłych myszy. Ponadto zaobserowano także dodatkowe korzyści w zakresie zmniejszenia gromadzenia się nowej tkanki tłuszczowej w adipocytach.

Do jednego z najbardziej przełomowych badań dotyczących wpływu fukoksantyny na odchudzania doszło w roku 2010, gdzie grupa 41 ochotniczek przez 16 tygodni przyjmujących ekstrakt zawierający fukoksantynę oraz dodatek owoców grantu odnotowała utratę od 3,5 do 5,6kg bez dodatkowej stymulacji aktywnością fizyczną. W grupie przyjmującej placebo nie stwierdzono większych zmian. Co istotne, znacznie także zmniejszył się poziom talii u pacjentek, a także zaobserowano istotną poprawę kondycji wątroby i obniżenie poziomu całkowitego cholesterolu.

Fukoksantyna pomocna w cukrzycy i insulinooporności

Otyłość jest w przypadku wielu osób powiązana z cukrzycą oraz zbyt niską wrażliwością na działanie komórek w zakresie odpowiedzi na insulinę. W badaniu dotyczącym otyłych kobiet, które już przytoczyliśmy odnotowano zmiany także na płaszczyźnie poziomu glukozy, który już po kilku tygodniach suplementacji zmniejszył się o 9%. Największą zaletą przyjmowania fukoksantyny jest jednak jej efektywność w dłuższej perspektywie czasu, gdyż dotychczas w każdym z badań jej efektywność na przestrzeni czasu wzrasta, a nie maleje jak w przypadku większości leków i suplementów diety.

W zakresie badania ryzyka glikemii i zmian cukrzycowych, za najważniejszą wartość uchodzi czynnik HbA1c, a badania z 2010 roku wykazały poprawę parametrów glukozowych u cukrzyków oraz zmniejszenie poziomu insuliny w osoczu krwi w porównaniu z grupą kontrolna. Do badania wykorzystano jednak jedynie 2% ekstrakt z fukoksantyny, co oznacza że być może użycie wyższej jakości surowca może być kluczowe dla większej efektywności. Badania przeprowadzone przez doktora Parka wykazały również, że fukoksantyna jest skutecznym mimetykiem insuliny także ze sprawą podwyższenia wątrobowej glukozo-6-fosfatazy oraz wyższej zdolności do gromadzenia się rezerw energetycznych w postaci glikogenu.

Wpływ fukoksantyny na choroby nowotworowe

Wiele leków czy suplementów jest badanych pod kontem ewentualnego zastosowania w zakresie walki z nowotworami, które ciągle zbierają przerażające żniwa i posiadają duży odsetek śmiertelności. Chemioterapia pozostaje niedoścignioną pod względem skuteczności metodą na walkę ze zmianami nowotworowymi, niejako jednak narażając nasz organizm na poważne wyniszczenia.

Rola fukosantyny w profilaktyce nowotworowej nie została w żaden sposób udowodniona, jednak może być korzystna z pewnych względów. Mamy tutaj na myśli przede wszystkim zdolność do wywoływania zatrzymania cyklu komórkowego, co w szczególności uderzy w nowotwory złośliwe. Póki co jednak, należy traktować fukoksantynę jako element profilaktyki, a nie sposób na leczenie nowotworów.

Fukoksantyn i Fukoksantynol mają także zdolność do aktywowania procesu apoptozy, czyli usuwania komórek zbędnych dla naszego organizmu. W istocie dba o równowagę pomiędzy pojawieniem się nowych, a umieralnością tych zużytych. Fukoksantyna i jej metabolity mogą aktywować ten proces, dzięki czemu dochodzi do skrócenia żywności komórek zakażonych HTLV-1. Taki mechanizm mógłby być niezwykle wartościowy w walce z nowotworami złośliwymi, jednak póki co wciąż jest to stosunkowo świeże zagadnienie, wymagające odpowiednio wysokiej jakości testów na szerokiej liczbie pacjentów.

Fukoksantyna, a pigmentacja

Póki co ilość badań wskazujących na działanie fukoksantyny przeciwko pigmentacji jest mocno ograniczona, jednak te do których posiadamy dostęp zdają się pokazywać nam bardzo obiecujące wyniki. Fukoksantyna podawana do ustnie okazywała się być skutecznym inhibitorem dla COX-2 oraz MC1R. Ponadto fukoksantyna powoduje zmniejszenie pigmentacji skórnej, jednak potwierdzone przypadki dotyczą gryzonie, gdzie czynnikiem stymulującym było naświetlanie promieniami UVB.

Istotniejszą informacją jest jednak potencjał w zakresie ochrony naszej skóry przed innymi chorobami, takimi jak czerniak, który może być także powiązany z początkowymi zmianami nowotworowymi skóry. Fukoksantyna może więc okazać się bardzo istotna dla naszego zdrowia w czasie wysokiej aktywności promieni słonecznych.

Fukoksantyna w stłuszczeniu wątroby

Wpływ na obniżenie poziomu glukozy oraz ogólnej zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie jest ściśle powiązany ze zdrowiem naszej wątroby. Otóż okazuje się, że same karotenoidy z alg nie tylko promują redukcję podskórnej tkanki tłuszczowej, ale także dochodzi do obniżenia jej poziom w całym organizmie. Dotyczy to także wątroby, która pod wpływem fukoksantyny wykazuje obniżenie poziomu zatłuszczenia, także u ludzi. Udowodniono to wielokrotnie w badaniach z podwójną ślepą, gdzie podawania alg było jednym czynnikiem różniącym grupy kontrolne.

Pod wpływem fukoksantyny zmniejsza się także ilość substratów w postaci trójglicerydów, niezbędnych do produkcji triacyloglicerolu, co skutkuje zmniejszenie produkcji lipidów wątrobowych. Dodatkowo fukoksantynol może promować zwiększony udział cenionego kwasu DHA w komórkach wątroby, co także zwiększa jej żywotność i korzystnie wpływa na procesy regeneracyjne. Ponadto wszystkie dotychczasowe badania przeprowadzone na gryzoniach potwierdziły, że fukoksantyna hamuje cytotoksyczność komórek wątrobowych.

Skutki uboczne fukoksantyny

Jest to jeden z karotenoidów cechujących się niemal całkowym bezpieczeństwem, co dotyczy również Jego metabolitów oraz wszystkich źródeł pochodzenia. Jedynym wyjątkiem mogą być oczywiście reakcje alergiczne, jednak w praktyce niemal nie występują. Nawet w badaniach, które wykazywało efektywne przyspieszenie metabolizmu, nie odnotowano żadnego wpływu na wzrost ciśnienia krwi czy stymulację ośrodkowego układu nerwowego.

W kilkutygodniowych testach na zwierzętach z wykorzystaniem dużych dawek fukoksantyny, nie odnotowano żadnych skutków ubocznych oraz nie wskazano toksyczności suplementu. Wykorzystywana jest w medycynie, ale także w walce z cukrzycą czy stłuszczeniem wątroby, więc możemy zaliczyć ją do w pełni bezpiecznych suplementów diety.

Jak dawkować fukoksantynę?

Optymalnym wyborem wydaje się być przyjmowania fukoksantyny w okolicach posiłku zawierającego źródła tłuszczy, gdyż być może jest to czynnik warunkujący nieco lepszą biodostępność. Póki co jednak nie ma wiarygodnych badań potwierdzających tą teorie, a kluczowym czynnikiem dla biodostępności fukoksantyny okazują się być czynniki w jakich jest przechowywana. Zapewniając suche i chłodne miejsce dla naszych suplementów osiągniemy maksymalne korzyści wynikające z jej stosowania.

Dawki są oczywiście kwestią indywidualną i zależną od stopnia standaryzacji ekstraktu oraz przede wszystkim celu suplementacji. W badaniach fukoksantyny na wielu płaszczyznach wykazuje skuteczność nawet w minimalnych ilościach. Kluczowym aspektem jest czas suplementacji i powinien on wynosić nie mniej niż 8 tygodni. Niektóre badania pokazują korzyści fukoksantyny nawet po 6 miesiącach stosowania, a to wszystko bez negatywnego wpływu na jakiekolwiek parametry naszego organizmu. W suplementacji sportowej najczęściej stosuje się dawki 25-100mg dobowo.

Jaką kupić fukoksantynę?

Optymalnym wyborem są produkty posiadające bardzo dobrej jakości ekstrakt oraz wolne od zbędnych wypełniaczy. Sama fukoksantyna jest suplementem stosunkowo ekonomicznym, dlatego nawet w przypadku renomowanych producentów nie powinniśmy zapłacić zbyt wiele. Bardzo dobry stosunek ceny do składu i ilości porcji posiada fukoksantyna od producenta #RAW, a dodatkowo występuje zarówno w formie wygodnych kapsułek i jak i również niezwykle wydajnego proszku.

Podsumowanie

Nie ulega wątpliwości, że fukoksantyna pod wieloma względami jest karotenoidem absolutnie wyjątkowym. Możemy przede wszystkim chwalić ją za szeroki zakres działania, zarówno dla naszej sylwetki jak i zdrowia, a także za skuteczność udowodnioną wieloma badaniami. Ogromną zaletą jest oczywiście brak skutków ubocznych, a także łatwa izolacja z wielu rodzajów alg. Do wad natomiast należy zaliczyć przede wszystkim negatywny wpływ czynników zewnętrznych (światło, temperatura), także znaczną przewagę badań wykonanych na zwierzętach i tkankach niż na ludziach. Nie zmienia to faktu, że jest to zdecydowanie suplement wart uwagi, który cieszy się znakomitymi recenzjami na rynku i mamy nadzieje, że tak zostanie.

Bibliografia: